Kural olarak mirasbırakanın saklı pay mirasçılarını mirasçılıktan çıkarması mümkün değildir. Ancak her kuralda olduğu gibi bu durumunda bazı istisnaları vardır. Türk Medeni Kanunu’nda bu istisnai haller düzenlenmiştir. Ancak belirli şartların gerçekleşmesi ile mirasbırakan bir ölüme bağlı tasarruf aracılığı ile saklı pay mirasçılarını mirasçılıktan çıkartabilecektir. Mirasçılıktan çıkarma TMK m.510’da ve TMK m.513’de açıkça düzenlenmiştir. Bu maddeler uyarınca TMK m.510’da mirasbırakanın ölüme bağlı tasarrufla saklı pay mirasçısını mirasçılıktan çıkarması düzenlenmiştir. TMK m.513’de ise mirasbırakanın, hakkında borç ödemeden aciz belgesi bulunan altsoyunu, saklı payının yarısına ilişkin mirasçılıktan çıkartabileceği ve bunun koşulları düzenlenmiştir.
| Mirasçılıktan Çıkarma
TMK m.510: “Aşağıdaki durumlarda mirasbırakan, ölüme bağlı bir tasarrufla saklı paylı mirasçısını mirasçılıktan çıkarabilir: 1. Mirasçı, mirasbırakana veya mirasbırakanın yakınlarından birine karşı ağır bir suç işlemişse, 2. Mirasçı, mirasbırakana veya mirasbırakanın ailesi üyelerine karşı aile hukukundan doğan yükümlülüklerini önemli ölçüde yerine getirmemişse.” |
| Borç ödemeden aciz sebebiyle mirasçılıktan çıkarma
TMK m. 513- “Mirasbırakan, hakkında borç ödemeden aciz belgesi bulunan altsoyunu, saklı payının yarısı için mirasçılıktan çıkarabilir. Ancak, bu yarıyı mirasçılıktan çıkarılanın doğmuş ve doğacak çocuklarına özgülemesi şarttır. Miras açıldığı zaman borç ödemeden aciz belgesinin hükmü kalmamışsa veya belgenin kapsadığı borç tutarı mirasçılıktan çıkarılanın miras payının yarısını aşmıyorsa, mirasçılıktan çıkarılanın istemi üzerine çıkarma iptal olunur.” |
İlgili kanun hükümlerinden de açıkça anlaşılabileceği üzere 3 sebeple mirastan çıkarma mümkündür.
Hangi Hallerde Mirastan Çıkarma Mümkündür?
Mirasçı, mirasbırakanın kendisine, ailesine, değer verdiği kimselere karşı bir suç işlemiş olmalıdır. Yani murise yada yakınlarına yönelik olarak; kişiliklerine, bedenlerine, mal varlıklarına karşı ihlallerinde bulunmuş olmalıdır. Kanun maddesinde düzenlenen ağır bir suç kavramı sadece ceza hukuku alanında ki suçları kastetmemektedir. Burada kastedilen mirasçının, murise yada yakınlarına karşı hukuka aykırı bir fiille ruhsal, bedensel olarak yada mal varlıklarına ilişkin suç işlemiş olması halidir. |
Aile bireylerinin birbirlerine karşı aile hukukundan doğan bir takım yükümlülükleri vardır. Mirasçı, mirasbırakana karşı yada onun ailesi üyelerine karşı aile hukukundan kaynanlanan yükümlülüklerini önemli ölçüde yerine getirmemişse, mirastan çıkarma söz konusu olabilecektir. |
Hakkında borç ödemeden aciz belgesi bulunan mirasçıyı korumak adına bu hukuki düzenlemeye yer verilmiştir. Mirasçıyı korumak adına düzenlenen bu kanun hükmü diğer iki mirasçılıktan çıkarma halinden bu yönü ile tamamen ayrılmaktadır. Bu sebeple, bu düzenleme koruyucu ıskat niteliğindedir. Kanunda da açıkça belirtildiği üzere: Muris, mirasbırakanı korumak içini saklı payının yarısı bakımından mirasçılıktan çıkaracaktır. Bu çıkarmaya konu saklı pay, mirasçının altsoyuna özgülenecektir. Ancak şu şartlar altında bunun iptali de söz konusu olacaktır:
|
Mirastan Çıkarmanın Şartları Nelerdir?
Mirasçılıktan çıkarma için birtakım koşullarının olması gerektiği açıktır. Ancak bu şartlar oluştuktan sonra mirasbırakan nasıl mirasçılıktan çıkarmayı gerçekleştirecektir. Mirasbırakana, saklı pay mirasçılarını mirasından çıkarması için kendisini iki farklı yol sağlanmıştır. Saklı pay mirasçılarını mirasçılıktan çıkarmak isteyen mirasbırakan;
- Vasiyetname ile,
- Miras sözleşmesi ile
Mirasçılıktan çıkarabilecektir. Ancak burada dikkat edilmesi gereken bir diğer önemli husus, vasiyetnamenin de miras sözleşmesinin de usulüne uygun, şeffaf şekilde düzenlenmiş olmasıdır. Aksi halde, yani usulsüz düzenlenirlerse yasal olarak geçersiz sayılacaklardır. Ölüme bağlı tasarrufun şeffaf şekilde düzenlenmesinden kasıt, mirasbırakanın mirasçıyı neden mirasçılıktan çıkardığını açıkça ifade etmesidir. Aksi halde, mirasçılıktan çıkarılmanın iptali davası ile mirasçı mirasbırakanın mirasçılıktan çıkarma iradesini bertaraf edebilecektir.
Mirasçılıktan Çıkarmaktan Vazgeçilebilir mi?
Pek çok hukuki işlemde olduğu gibi burada da mirasbırakanın ölüme bağlı tasarrufta yer verdiği düzenlemeyi değiştirmek istemesi söz konusu olabilecektir. Ancak, ölüme bağlı tasarrufu hazırlarken gösterdiği titizliği, mirasçılıktan çıkarma işleminin geri alınması sırasında da göstermesi gerekmektedir. Yani usulsüz şekilde düzenlenen bir mirasçılıktan çıkarma işleminin geçerliliği olmayacaktır. Bu sebeple, mirasbırakan mirasçılıktan çıkarırken tercih ettiği ölüme bağlı tasarrufun usulü uyarınca bu iradesini geri almalıdır. Bahsi geçen ilk iradesini açık ve şüphe duyulmayacak şekilde sonlandırmalıdır.