Haksız tahrik, bir kişinin haksız bir durum karşısında gösterdiği hiddet veya şiddetli elemin etkisi altında suç işlemesidir. 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 29. Maddesi uyarınca :” Haksız bir fiilin meydana getirdiği hiddet veya şiddetli elemin etkisi altında suç işleyen kimseye, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası yerine onsekiz yıldan yirmidört yıla ve müebbet hapis cezası yerine oniki yıldan onsekiz yıla kadar hapis cezası verilir… ” Kanun hükmünden de açıkça anlaşılabileceği üzere, haksız tahrik ile kişinin belirli koşullar altında ceza sorumluluğu azalmaktadır.
HAKSIZ TAHRİK OLUŞTURAN ŞARTLAR NELERDİR?
Türk Ceza Kanunu’nun 29. Maddesi’nde düzenlenen haksız tahrik uyarınca :” Haksız bir fiilin meydana getirdiği hiddet veya şiddetli elemin etkisi altında suç işleyen kimse…” bu kişiler bakımından haksız tahrik indirimi uygulanacaktır. Ancak haksız tahrik ile cezada yapılacak olan indirim arasında bir ölçü yani oran olması gerekmektedir. Yargıtay kararları ışığında kabul gören haksız tahrik şartları kısaca şu şekilde sıralanabilir:
|
|
|
|
Ayrıca unutulmaması gereken bir husus da, herhangi bir insanda hiddet yada elem oluşmayacak olan bir hareketin , sırf failin ruhsal yapısı nedeniyle failde elem yada hiddet oluşturması durumudur. Bu gibi durumlarda fail hakkında haksız tahrik indirimi uygulanmayacaktır. Çünkü normal bir insanı etkilemeyen bu durum sırf failin aşırı hassas yada aşırı duygusal olması nedeniyle failde bu elem veya hiddeti uyandırmıştır. Bu sebeple fiilin nedeni mağdurun haksız hareketinden değil, failin ruhsal durumundan kaynaklanmaktadır.
- HAKSIZ TAHRİKE SEBEP OLAN BİR FİİL OLMALIDIR.
Haksız tahrik şartlarının var olması için mağdur tarafından faile karşı açık ve net bir biçimde bir haksız fiil gerçekleştirilmiş olmalıdır. Yani, daha haksız fiil gerçekleşmemişken önleme maksadıyla işlenen suçlar bakımından haksız tahrik indiriminden bahsedilemeyecektir. Failin, haksız bir fiilin sonucunda hiddet veya eleminin etkisi altında kalarak suç işlemiş olması gerekmektedir. Ancak failin, haksız fiilden bağımsız olarak kötü bir psikoloji de olması, şahsi bunalımları hâksiz tahrik indirimi sağlamayacaktır. Aksi halde, her kötü psikolojide ki insanın birbirine karşı suç işlemesinin ardından, haksız tahrik indiriminin arkasına saklanmaya çalışması gibi bir durum karşımıza çıkacaktır. Bu da haksız tahrik indirimi’ nin varlık sebebiyle ters düşen bir durum olurdu.
- HAKSIZ TAHRİK NİTELİĞİNDE Kİ FİİL FAİLE YÖNELİK OLMALIDIR.
Haksız tahrik indiriminden yararlanılabilmesi için, failin bu suçu haksız fiili işleyen şahsa karşı işlemesi gerekmektedir. Fakat dikkatten kaçmaması gereken bir husus vardır. Haksız fiilin, faile karşı işlenmiş olması gerekmemektedir. Yani failin duygusal bağ kurduğu insanlara, ailesine, yakınlarına karşı hatta failin hiç tanımadığı insanlara karşı işlenen haksız fiil karşısında hiddet veya elem hissedilmesi olağan karşılanacak bir durum söz konusu ise, haksız tahrik hükümlerinden yararlanılabilecektir. Ayrıca, eğer ki kişi söz konusu haksız fiile kendi tavır ve davranışları ile sebebiyet vermişse, bu durumda haksız tahrik indiriminden yararlanamayacaktır.
- HAKSIZ BİR FİİL OLMALIDIR.
Mağdurun gerçekleştirdiği fiil haklı sebebi olan bir fiil ise, fail bakımından haksız tahrik indirimi uygulanması söz konusu olmayacaktır. Çünkü haksız tahrik indiriminden yararlanılabilmesi için haksız bir fiil mevcut olmalıdır. Ancak her somut olay bakımından fiilin haksız olup olmadığı ayrı ayrı değerlendirilecektir.
- FAİL, İŞLENMİŞ SUÇUN HİDDET VEYA ELEMİ ALTINDA OLMALIDIR.
Haksız tahrik indirimi’ nden yararlanacak olan fail, hiddet veya yoğun bir elemin tesiri altında olmalıdır. TCK m.29’da açıkça belirtildiği üzere, ancak böyle bir hiddet veya yoğun elemin tesiri altında haksız tahrik indirimi’ nden yararlanmak söz konusu olabilecektir. Ayrıcı burada herhangi bir öfkelenme hali kastedilmemektedir. Her somut olay bakımından ayrı ayrı değerlendirmede bulunmakla birlikte, olayın fail üzerinde kendi duygu durumundan bağımsız olarak yoğun bir hiddet ve elem etkisi yaratması gerekmektedir. Bu duygu durumlarının da sabit bir oranı, ölçeği olmadığından her somut olay bakımından ayrı ayrı değerlendirmede bulunmakta yarar vardır.
İLK HAKSIZ HAREKET NE DEMEKTİR?
Haksız tahrik indirimi’ nde taraflardan hangisinin ilk haksız hareketi gerçekleştirdiğini tespit etmek gerekmektedir. Eğer ki ilk haksız hareketi gerçekleştiren fail ise, haksız tahrik indirimi’ nden yararlanması söz konusu bile olamayacaktır. Dolayısıyla, ilk haksız hareket’ in mağdur tarafından gerçekleştirilmiş olması gerekmektedir. Zaten bu ilk haksız hareket sonucu fail haksız tahrik indiriminden yararlanacağı suçu işleyecektir.
HAKSIZ TAHRİK BAKIMINDAN DENGENİN BOZULMASI NE DEMEKTİR?
Haksız tahrik indiriminden faydalanabilmek için öncelikli olarak mağdurun ve failin fiillerinin detaylı olarak incelenmesi gerekmektedir. Tarafların eylemleri arasında bir denge yani bir oran olması çok önemlidir. Aksi halde aşırılık söz konusu olacak ve haksız tahrik bakımından dengenin bozulması sonucu doğacaktır. Fail tarafından gösterilen tepki, diğer fiile kıyaslandığında aşırı bir tepki yani orantısızlık söz konusu ise haksız tahrik indiriminden yararlanması mümkün olmayacaktır.
Haksız tahrik konusuna ilişkin genel bilgiler yukarıda izah edilmiştir. Ancak bu konu da detaylı bir bilgilendirme yada yardım gerektiği taktirde alanında uzman bir ceza avukatı’ ndan destek alınması yararlı olacaktır.